به بهانه روز ملی شدن صنعت نفت؛
تحول علمی در انرژی مسیر تازه جهان به طرف آینده ای پایدار
سرگرمی کامپیوتری: اصفهان جهان با سرعت به طرف انرژی های تجدیدپذیر حرکت می کند و تکنولوژی های جدید، نقش کلیدی در تشکیل آینده ای پایدار ایفا می کنند.
بیست ونهم اسفند یادآور یکی از مهم ترین تحولات اقتصادی و سیاسی ایران است؛ روزی که صنعت نفت از سلطه شرکتهای خارجی خارج شد و در اختیار ملت ایران قرار گرفت. تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۲۹ که با تلاشهای دکتر محمد مصدق و همراهی گسترده مردم و مجلس شورای ملی انجام شد، نقطه عطفی در تاریخ کشور به حساب می آید. این تصمیم نه فقط استقلال اقتصادی ایران را تقویت کرد، بلکه زمینه ساز تحولات گسترده ای در عرصه انرژی و سیاستهای نفتی شد، اما امروز، صنعت نفت دیگر تنها به استخراج و پالایش محدود نیست. تکنولوژی های جدید، مسیر این صنعت را تغییر داده و آنرا به یک حوزه پیچیده و پیشرفته تبدیل نموده اند. پیشرفت های قابل توجهی در حوزه هایی همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاکچین، نانوفناوری، رباتیک و انرژی های نوین ایجاد شده است که تأثیر شایان توجهی بر بهره وری، ایمنی و پایداری این صنعت گذاشته اند.
هوش مصنوعی به یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت و بهره برداری از میادین نفتی تبدیل گشته است. تحلیل داده های زمین شناسی، بهینه سازی حفاری، پیشبینی تقاضای بازار و تشخیص نشت نفت از خطوط لوله، همچون کاربردهای هوش مصنوعی در این صنعت هستند. اینترنت اشیا نیز با اتصال تجهیزات و زیرساخت های نفتی، امکان نظارت هوشمند بر فرآیندها را فراهم نموده و هزینه های عملیاتی را کاهش داده است.
فناوری بلاکچین نیز تحول بزرگی در شفافیت و امنیت معاملات نفتی بوجود آورده است. با استفاده از این تکنولوژی، قراردادهای هوشمند می توانند معاملات را بدون نیاز به واسطه انجام دهند، که این امر موجب کاهش فساد، هزینه ها و زمان پردازش تراکنش ها می شود.
در حوزه حفاری، استفاده از روبات های هوشمند و نانوفناوری موجب کاهش هزینه ها و افزایش کارآیی شده است، همچنین، روش های نوین مانند حفاری افقی و استخراج نفت از منابع غیرمتعارف (نظیر نفت شیل) به کشورهای تولیدکننده نفت امکان داده است که منابع جدیدی را کشف و بهره برداری کنند.
با وجود این پیشرفت ها، صنعت نفت ایران در راه بهره برداری از تکنولوژی های جدید با چالش هایی روبه رو است. تحریم های اقتصادی، کمبود سرمایه گذاری در مطالعه و توسعه و وابستگی به روش های سنتی، همچون موانعی هستند که می توانند توان رقابتی ایران را کاهش دهند. در چنین شرایطی، سرمایه گذاری در فناوری های جدید، گسترش همکاریهای علمی و صنعتی، و توسعه زیرساخت های دیجیتال می تواند راه گشای آینده ای پایدار و پیشرفته برای این صنعت باشد.
روز ملی شدن صنعت نفت، فقط یک واقعه تاریخی نیست، بلکه یادآور مسئولیت بزرگی است که بر عهده سیاست گذاران و متخصصان این حوزه قرار دارد. آینده این صنعت دیگر فقط در گرو منابع زیرزمینی نیست، بلکه وابسته به نوآوری، فناوری و دانش روز است. بهره برداری از تحولات دیجیتال و فناورانه، می تواند ایران را در راه رقابت جهانی حفظ نموده و جایگاه آنرا در بازارهای بین المللی تقویت کند.
ساسان صفریان، دکترای مدیریت و آینده پژوهی انرژی به ایسنا می گوید: نفت دیگر مثل گذشته بعنوان یک منبع استراتژیک تعیین کننده در سیاستهای جهانی محسوب نمی گردد. خیلی از کشورها، وابستگی خودرا به این منبع کاهش و سیاستهای کلان خودرا به سوی انرژی های تجدیدپذیر سوق داده اند. نمونه بارز این تغییر، سیاستهای اتحادیه اروپا در قبال انرژی روسیه است. با وجود قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، بحران جدی ای رخ نداد، چونکه کشورها از قبل روی کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی کار کرده بودند. در این راستا، کشورهای حاشیه خلیج فارس، همچون عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به خوبی درک کرده اند که در آینده، نفت دیگر یک برگ برنده انحصاری نخواهد بود. به همین دلیل، سرمایه گذاری های کلانی در عرصه انرژی های تجدیدپذیر انجام داده اند تا بازهم جایگاه خودرا در بازار انرژی جهانی حفظ کنند. متاسفانه، ایران از این روند عقب مانده و بازهم وابستگی بالایی به درآمدهای نفتی دارد، بدون آنکه یک برنامه استراتژیک منسجم برای توسعه انرژی های نو داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه ایران از پتانسیل فوق العاده ای در حوزه تولید برق از منابع تجدیدپذیر برخوردار است، می افزاید: با بالاتر از ۳۰۰ روز آفتابی در سال و ظرفیت عظیم باد در بعضی مناطق، این کشور می توانست یکی از پیشگامان تولید انرژی خورشیدی و بادی در منطقه باشد، اما در عمل، میزان سرمایه گذاری دولت در این عرصه بسیار محدود بوده و سیاستهای اجرائی نیز ضعیف و ناکارآمد بوده اند.
دکترای مدیریت و آینده پژوهی انرژی ادامه می دهد: مشکلات کلیدی در این عرصه عبارتند از اختصاص ندادن بودجه کافی برای توسعه نیروگاه های خورشیدی و بادی، موانع اداری و حمایت نکردن از سرمایه گذاران بخش خصوصی، مقاومت نهادهای دولتی، خصوصاً شرکتهای برق منطقه ای، در مقابل تغییرات، ضعف قوانین و نبود یک سیاست جامع و الزام آور برای توسعه انرژی های پاک. در حالیکه خیلی از کشورها، همچون همسایگان ایران، با ارائه مشوق های مالی و وام های حمایتی، مردم را به استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تشویق کرده اند، در ایران نه فقط چنین مشوق هایی وجود ندارد، بلکه خیلی از پروژه های در ارتباط با این حوزه با موانع بوروکراتیک مواجه می شوند.
صفریان اظهار می کند: یکی دیگر از مشکلات اساسی، ناکارآمدی صنعت نفت ایران و فرسودگی تجهیزات و فناوری های مورداستفاده در صنایع بالادستی و پایین دستی است. درحالی که کشورهای پیشرفته، حتی در بخش های سنتی صنعت نفت، به سوی استفاده از تکنولوژی های نوین و بازیافت انرژی حرکت کرده اند، ایران بازهم بخش قابل توجهی از منابع خودرا هدر می دهد. نمونه بارز این مشکل، سوزاندن حجم بالایی از گازهای همراه نفت می باشد که می توانستند به محصولات ارزشمندی تبدیل شوند. در این بخش نیز نیاز به یک سیاستگذاری جامع و سرمایه گذاری در تکنولوژی های جدید وجود دارد تا از این منابع باارزش بصورت بهینه استفاده گردد.
وی ادامه می دهد: هوش مصنوعی به سرعت درحال نفوذ به تمامی حوزه های صنعتی، همچون انرژی و نفت می باشد. کشورهای پیشرفته از این تکنولوژی برای بهینه سازی استخراج، پالایش و توزیع انرژی استفاده می نمایند. بااین حال، هنوز هیچ کشور تولیدکننده بزرگ نفت، مانند عربستان، روسیه یا کویت، به طور گسترده و ساختاریافته از هوش مصنوعی در این صنعت استفاده نکرده است. در ایران نیز هنوز زیرساخت های موردنیاز برای بهره برداری از هوش مصنوعی در صنعت نفت وجود ندارد. این فناوری می تواند در قسمتهایی مانند مدیریت هوشمند مخازن، بهینه سازی فرآیندهای پالایشگاهی و پیشبینی تقاضا و عرضه انرژی مؤثر باشد، اما تا وقتی که یک سیاستگذاری منسجم در این حوزه تدوین نشود، استفاده گسترده از آن ممکن نخواهد بود.
دکترای مدیریت و آینده پژوهی انرژی می افزاید: یکی از مهم ترین مشکلات در عرصه انرژی ایران، نبود یک استراتژی ملی و یکپارچه است. هر یک از نهادهای دولتی مرتبط، از وزارت نیرو گرفته تا وزارت نفت و سازمان های در رابطه با انرژی های تجدیدپذیر، بصورت مستقل و ناهماهنگ عمل می کنند. درحالی که خیلی از کشورهای منطقه، برای هماهنگی بهتر، حتی وزارت خانه هایی اختصاصی برای انرژی های نو یا هوش مصنوعی تأسیس کرده اند، در ایران بازهم سیاستگذاری ها بصورت سنتی و جزیره ای صورت می گیرد.
صفریان با اشاره به اینکه ایران باید بجای تکیه بر درآمدهای نفتی، از این منابع برای سرمایه گذاری در صنایع دیگر، خصوصاً انرژی های تجدیدپذیر، استفاده نماید، می گوید: نیاز به نوسازی فناوری ها، پیشگیری از هدررفت منابع و استفاده از روش های نوین استخراج و پالایش وجود دارد. دولت باید سرمایه گذاری های کلانی در این بخش انجام داده و با ارائه مشوق های مالی، مشارکت بخش خصوصی را افزایش دهد. ایجاد یک وزارت خانه مستقل برای انرژی های تجدیدپذیر یا تدوین یک قانون جامع برای هماهنگی میان نهادهای مختلف ضروری می باشد. باید زیرساخت های موردنیاز برای بهره برداری از هوش مصنوعی در مدیریت و بهینه سازی صنایع نفت و انرژی فراهم گردد.
وی در انتها اظهار می کند: اگر این اقدامات بصورت جدی و با برنامه ریزی مدون انجام نشود، ایران نه فقط از رقابت جهانی عقب می ماند، بلکه در آینده ای نه چندان دور با بحران های شدید انرژی، کاهش درآمدهای ارزی و افزایش مشکلات اقتصادی مواجه می شود.
به گزارش سرگرمی کامپیوتری به نقل از ایسنا، ایران در وضعیت فعلی با چالش های زیادی در عرصه انرژی روبه روست. در حالیکه جهان به سوی استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و تکنولوژی های جدید پیش می رود، ایران هنوز وابستگی زیادی به منابع سنتی نفت و گاز دارد. برای تضمین آینده ای پایدار، ضروریست که کشور به سرعت به سوی سرمایه گذاری در فناوری های نو و انرژی های پاک حرکت نماید و از پتانسیل های عظیم خود در این عرصه بهره برداری بهینه انجام دهد. بدون تغییر در رویکردها و اتخاذ استراتژی های علمی و نوآورانه، ایران در رقابت جهانی عقب خواهد ماند.
منبع: سرگرمی كامپیوتری
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب