پرونده گرانی اینترنت باز است
به گزارش سرگرمی کامپیوتری، رئیس سازمان تنظیم مقررات، ضمن اعتراف به ناترازی و افت شدید کیفیت اینترنت، دلیلهای اصلی را عدم سرمایه گذاری بموقع، قطعی برق و عوامل حقوقی (مانند قلع و قمع سایت ها) اعلام کرد؛ با این حال، گوشزد نمود که فیلترشکن ها کاربران را به «زامبی سایبری» مبدل کرده و با افزایش 75 درصدی تعرفه از طرف اپراتورها موافقت نشده است.
نگار علی- حمید فتاحی یکی از چهره های کلیدی در تنظیم گری و زیرساخت های ارتباطی کشور است که اکنون معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) است. در حالی که کیفیت اینترنت به دغدغه اصلی مردم تبدیل گشته و نارضایتی ها از سرعت پایین، اختلالات مکرر و «ناترازی» در شبکه های ثابت و سیار افزایش پیدا کرده است، در کافه خبر به سراغ رییس سازمان تنظیم مقررات رفتیم. باتوجه به نقش محوری فتاحی در نظارت بر تعهدات اپراتورها، پیگیری دلیلهای افت کیفیت، و برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت ها (مانند فیبر نوری و ۵G)، با او به گفتگو نشسته ایم تا پشت پرده این مشکلات، موانع موجود (از جمله قطعی برق و تحریم ها) و راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت دولت برای برون رفت از بحران فعلی را جویا شویم؛ مشروح این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
اعتراف به «افت کیفیت»؛ اینترنت ایران یک شبه درست نمی شود رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در ابتدا و در جواب این پرسش که چرا نارضایتی ها از کاهش کیفیت اینترنت رشد قابل ملاحظه ای داشته است، اظهار داشت: « باتوجه به فراگیری استفاده از فضای مجازی و ارتباطات در بین مردم و نفوذ اینترنت در تمام لایه های زندگی، کیفیت اینترنت به موضوعی بسیار حائز اهمیت تبدیل گشته است. کیفیت پایین اینترنت بلا فاصله احساس می شود و با اعتراض کاربران همراه می باشد. ما نیز از راه سیستم های نظارتی در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و سامانه ۱۹۵، این افت کیفیت را رصد می نماییم و با طی فرایندهای نظارتی، آنرا به گوش اپراتورها می رسانیم؛ بالاخره، نتیجه این پیگیری ها به اطلاع کاربران خواهد رسید.»
وی در ادامه اضافه کرد: «کاهش کیفیت در عرصه ارتباطات، موضوعی نیست که یک شبه بوجود آمده باشد و نمی توان به سرعت آنرا برطرف کرد. به همان اندازه که زمان برده است تا این ظرفیت در کشور گرفتار صدمه شود، همان قدر نیز زمان لازم است تا کیفیت ارتباطات در کشور به وضعیت مطلوب برسد. با این وجود، هنر ما در این است که این افت کیفیت را در کمترین زمان ممکن مدیریت نماییم.»
اینترنت هم به درد «بحران برق» گرفتار شد فتاحی در ادامه و در جواب این پرسش که وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی چه راهکارهایی را برای ارتقا کیفیت اینترنت به کار گرفته اند، اظهار داشت: «کیفیت ارتباطات، در دستور کار اصلی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی قرار گرفته است. از آغاز حضور خود در سازمان تنظیم مقررات رادیویی، به واسطه ماموریتی که داریم، بر اساس نظارت بر حوزه پروانه اپراتورهای ارتباطی و تعهدات آنها در پروانه، کارگروهی مشخص، حول محور پایش و پیگیری کیفیت شبکه ارتباطات تشکیل داده ایم.»
وی در ادامه اضافه کرد: «بررسی های صورت گرفته نشان داده است که عوامل و دلیلهای مختلفی در پایین آوردن کیفیت ارتباطات کشور مؤثرند. مهم ترین عامل، عدم سرمایه گذاری و توسعه بموقع است؛ به این معنا که در سال هایی که توسعه و سرمایه گذاری زیرساخت ها بموقع صورت گرفته، مردم سرویس نسبتاً خوبی دریافت می کردند و رضایت نسبی و مطلوبی داشتند. اما بمرور زمان و با توقف این سرمایه گذاری یا کاهش سرعت آن، و در کنار افزایش میزان مصرف مردم، این توازن به هم خورده است و ناترازی اینترنت و ارتباطات درحال ایجاد است. این اصطلاح اینروزها بسیار به گوش می رسد. ما در عرصه برق نیز از آنجائیکه توسعه بموقع اتفاق نیفتاده و مصرف افزایش قابل ملاحظه ای داشته، گرفتار ناترازی شده ایم. هم اکنون، در عرصه اینترنت و ارتباطات نیز وارد فضای ناترازی شده ایم؛ به این معنا که زیرساخت ثابت است، مصرف افزایش می یابد و کیفیت کاسته می شود. دلیلهای این عدم سرمایه گذاری مختلف است که شناسایی شده و برای رفع موانع آن برنامه ریزی هایی صورت گرفته است.»
خاموشی ۱۰ تا ۱۵ درصد سایت های اینترنت در کشور معاون وزیر ارتباطات در ادامه در جواب این پرسش که قطعی های برق چه صدمه هایی را به کیفیت اینترنت در کشور وارد آورده است، اظهار داشت: «خود بحث کمبود انرژی و قطعی برق اثرات مخربی بر کیفیت اینترنت و ارتباطات داشته است. برمبنای بررسی های انجام شده، در هر لحظه در کشور بین ۱۰ تا ۱۵ درصد سایت های ارتباطی اپراتورهای سیار به خاطر قطعی برق خاموش هستند. این خاموشی دلیلهای مختلفی دارد: برخی به فرسودگی باتری های ذخیره ساز انرژی برمی گردد، برخی باتری ها گرفتار سرقت شده اند و برخی دیگر به علت قطعی های مختلف صدمه دیده اند، چونکه این ابزارها شرایط نگهداری خاصی دارند و در آن شرایط استاندارد باید از آنها مراقبت شود؛ در غیر این صورت گرفتار صدمه می شوند.»
وی در ادامه اضافه کرد: «قطعی برق و کمبود انرژی همین طور منجر به صدمه دیدن تجهیزات مخابراتی شده است. هنگام قطعی برق، دستگاهها گرفتار شوک الکتریکی می شوند و جایگزین کردن آنها برای اپراتور، دردسرهایی بوجود می آورد. اپراتورهای ما همین طور با تداخلات فرکانسی بسیار شدید دست و پنجه نرم می کنند. این تداخلات سبب اختلالات شدیدی حتی در ارتباطات نسل ۲ و تماسهای صوتی می شوند و تجربه کاربری را بشدت کم می کنند و تماسهای صوتی با اختلال مواجه می شود.»
حکم قلع و قمع سایت های اینترنت لغو شد حمید فتاحی در ادامه در مورد سایر دلیلهای افت کیفیت اینترنت در کشور گفت: « از دیگر عوامل کاهش کیفیت اینترنت و ارتباطات، میتوان به تحریمها و دشواری واردات تجهیزات ارتباطات و مخابراتی، تأمین ارز و ثبت سفارش برای تأمین تجهیزات، و موضوعات بین دستگاهی و حقوقی مانند قلع و قمع سایت های ارتباطی و احکامی که دستگاه های قضایی و شهرداری ها صادر می کنند، اشاره نمود. به عنوان مثال، من از آغاز امروز در خانه خود هستم. در حالیکه در ابتدا سرویس خوبی داشتم، ناگهان با افت کیفیت و عدم آنتن دهی مواجه شدم و این مساله من را معترض کرد. اما در پشت صحنه، سایت ارتباطی یکی از اپراتورها به واسطه یک حکم صادره، مانند ماده ۱۰۰ شهرداری، قلع و قمع شده است و این امر سبب اختلال در ارتباطات شده است.»
او در ادامه اضافه کرد: «برای تمام این عوامل، تدابیری اندیشیده شده و چاره هایی اتخاذ شده است. برنامه ریزی هایی انجام شده تا این موانع به مرور برطرف شوند؛ برخی در کوتاه مدت و برخی در بلند مدت. در کوتاه مدت، در تفاهمنامه ای که وزارت ارتباطات با شهرداری تهران انجام داده، با همکاری شهرداری، قلع و قمع سایت ها متوقف شده است و تغییر باتری سایت ها به شکل ویژه در دستور کار قرار گرفته است. سایت هایی که گرفتار مساله باتری هستند، به جهت اینکه در زمان قطعی برق، تجهیزات صدمه نبینند و مردم بتوانند تا مدت کوتاهی ارتباطات خویش را حفظ کنند، تغییر باتری در دستور کار قرار گرفته است. شهر تهران به شکل ویژه در اولویت قرار گرفته و فرایند نوسازی باتری ها به پایان رسیده و به سراغ سایر استانها و مراکز آنها رفته ایم.»
فتاحی در ادامه افزود: «باتری های تجهیزات نگه دارنده انرژی در سایت های ارتباطی برای روزی که قطعی برق و کمبود انرژی داریم، طراحی نشده اند؛ این باتری ها برای مواقع خاص طراحی شده اند تا در صورت قطع برق شهری، تجهیزات با مدیریت منطقی برق رسانی شوند و گرفتار شوک الکتریکی نشوند و قطعی برق به آنها صدمه نرساند. اگر این باتری ها نوسازی شوند، می توانند برای نیم تا یک ساعت تجهیزات را برق رسانی کنند و به پایداری ارتباطات کمک کنند.»
آغاز انقلاب فیبر نوری و 5G در کشور معاون وزیر ارتباطات در ادامه و در جواب این پرسش که وزارت ارتباطات چه پروژه هایی را بشکل جدی در دست پیگیری دارد، گفت: «در میان مدت، در بحث توسعه زیرساختی، وزارت ارتباطات دو پروژه مهم را در دستور کار قرار داده است: توسعه نسل پنجم ارتباطات و توسعه فیبر نوری.»
او در ادامه اظهار داشت: «پروژه فیبر نوری از دو تا سه سال قبل در وزارت ارتباطات شروع شده و تدابیر مناسبی اتخاذ شده و با پیگیری جدی پیش رفته است و پوشش های خوبی در سطح کشور بوجود آمده است. در دوره ی جدید وزارت ارتباطات، تغییر رویکرد جدی بوجود آمده که هدف آن رساندن سریع تر سرویس به خانه مردم است. رویکرد بر توجه و تمرکز بیشتر بر اتصال بوده، مقررات به این سمت اصلاح شده و مشوق های ضروری جهت اپراتورهای پیمان کار پروژه درنظر گرفته شده تا روند توسعه سرعت بگیرد. امیدواریم با سرعت بسیار خوبی، اتصال دائمی شود و مردم مفهوم اتصال از راه فیبر نوری را درک کنند. با سرعت و کیفیتی که ارتباطات مبتنی بر فیبر نوری ارائه می کند، این تغییرات احساس خواهد شد و مردم کیفیت خوب را لمس خواهند کرد.»
فتاحی در ادامه افزود: «در خصوص سایت های اینترنت نسل پنجم، مزایده فرکانس ۵جی اتفاق بسیار خوبی بود. این فرآیند مدت ها به تعویق افتاده بود و الان فرکانس های ۵جی به اپراتورها واگذار شد و اپراتورها با خیال راحت درگیر خرید تجهیزات هستند و تعهدات خود نسبت به توسعه نسل پنجم اینترنت را انجام می دهند. این دو پروژه اصلی، فضای ارتباطی کشور را دگرگون خواهند کرد و سرعت قابل توجهی را در اختیار مردم قرار می دهند.»
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جواب این پرسش که آیا عرضه خدمات اپراتورها مورد بررسی قرار می گیرد یا خیر، اظهار داشت: « ما دائماً تعهدات پروانه ای اپراتورها را رصد می نماییم و اختیارات جریمه و سایر ابزارهای تنبیهی که در اختیار ما به عنوان نماینده حاکمیت قرار دارد، به کار گرفته می شود تا خدمات باکیفیتی در اختیار مردم قرار گیرد.»
حمید فتاحی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی عامل اصلی استقبال نکردن از فیبر نوری «فیلترشکن ها» هستند معاون وزیر ارتباطات در ادامه و در جواب این پرسش که چرا با وجود افزایش کیفیت اینترنت در صورت استفاده از سرویس فیبر نوری، هوز استقبال قابل ملاحظه ای از این سرویس از طرف مردم صورت نگرفته است، گفت: « عوامل مختلفی در استقبال کاربران از سرویس جدید دخیل هستند. فیبر نوری نیز یک سرویس جدید است و استقبال کاربران از آن به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ این عوامل شامل موضوعات اقتصادی، کیفیت، سرعت، سهولت، سازگاری با تغییرات و تجهیزات است.»
او در ادامه اضافه کرد: «یکی از این عوامل می تواند محدودیت های اینترنت باشد. ما بارها اعلام نموده ایم که گسترش استفاده از فیلترشکن ها به واسطه محدودیت های اینترنتی، پیامدهای خوبی نداشته است. هرچه فراگیری استفاده و کاربرد کاربران از ابزار فیلترشکن بیشتر شده، صدمه های جانبی بیشتری مشاهده شده که یکی از آنها اختلال و کاهش کیفیت در دسترسی به شبکه و اینترنت است.»
فتاحی در ادامه اضافه کرد: «از سوی دیگر، گلایه هایی از کاربران داریم که حجم هایی که خریداری نموده اند، با آن چه مصرف می کنند همخوانی ندارد؛ بررسی های کارشناسی انجام شده و بخشی از این عدم همخوانی به استفاده از ابزارهای فیلترشکن بازمی گردد.»
حمید فتاحی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پشت پرده «فیلترینگ گسترده»؛ حمله سایبری ناخواسته از موبایل میلیونها کاربر رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جواب این پرسش که فیلترینگ گسترده چه صدمه هایی را در عرضه خدمات به کاربران وارد آورده است، اظهار داشت: « اقدامات مخرب سایبری و اینترنتی ناخواسته از تلفن های همراه کاربران اتفاق می افتد. بدون اطلاع کاربران، نصب ابزارهای فیلترشکن روی گوشی آنها سبب می شود حملاتی ناخودآگاه صورت گیرد و حریم خصوصی کاربران در معرض خطر قرار گیرد. همه این ها صدمه هایی است که ناشی از گسترش استفاده از فیلترشکن ها بوده و یکی از نتایج اعمال محدودیت های گسترده است.»
چرا اینترنت ایران بر خلاف تمام دنیا ۷۰ درصد سیار است؟ معاون وزیر ارتباطات در جواب چرایی عدم تناسب در استفاده از خدمات سیار و ثابت، گفت: « بحث عدم تناسب استفاده از خدمات سیار در کنار خدمات ثابت نیز بسیار اهمیت دارد. بیشتر از ۷۰ درصد بار مصرف کاربران بر روی شبکه های سیار است و نزدیک به ۳۰ درصد آن بر شبکه ثابت. این فاصله به علت کیفیت پایین ارتباطات مبتنی بر مس است.»
وی در ادامه اضافه کرد: «در دنیا، وضعیت برعکس است؛ در سایر کشورهای جهان، کاربران هرجا که امکان اتصال به اینترنت ثابت داشته باشند، به آن متصل می شوند و این کار را به علت قیمت مناسب تر، کیفیت بالاتر و سرعت بهتر انجام می دهند اما در کشور ما به علت توسعه نامناسب و بموقع، کاربران به سراغ اپراتورهای سیار رفته اند.»
«گلایه های بی شمار» کاربران در اوج قطعی ۱۰ تا ۱۵ درصدی سایت ها فتاحی در ادامه در جواب این پرسش که در چند وقت اخیر با افزایش قطعی های برق و محدودیت های اینترنت، حجم شکایت های کاربران تغییر کرده است، گفت: « خصوصاً در زمان قطعی برق و اختلال ارتباطات، ما در سیستم های خود شاهد گلایه ها و شکایت های بی شماری هستیم و نمودارهای در ارتباط با در دسترس بودن سایت های ارتباطی نشان داده است که وضعیت نسبت به گذشته مطلوب نمی باشد. در هر لحظه بین ۱۰ تا ۱۵ درصد سایت های ارتباطی ما قطع هستند و این مساله سبب افزایش گلایه ها و شکایت های مردم شده است.»
حکمرانی در دام فیلترینگ؛ چرا اصرار بر فیلترینگ، امنیت ملی را تهدید می کند؟ رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جواب این پرسش که در بحث امنیت ملی و فیلترینگ، آیا فیلترینگ می تواند عاملی برای تهدید امنیت ملی باشد، گفت: « این نظریه شامل دو بخش اجتماعی و فنی است. حکمرانی در همه جای دنیا پذیرفته شده و تردیدی به آن وارد نیست؛ در تمام کشورها در عرصه حکمرانی فضای مجازی، تدابیر ویژه ای اتخاذ می شود. اما اگر بخواهیم تمام بار حکمرانی را بر فیلترینگ متمرکز نماییم، مشکلاتی که قبل تر به آنها اشاره شد ایجاد خواهد شد. ما صدمه هایی را از فراگیری فیلترشکن ها شاهد بوده ایم. تعداد حملاتی که از داخل کشور به سایر مقاصد به انجام می رسد، توسط شرکت ارتباطات زیرساخت به شکل زنده در یک تارنمای اینترنتی به معرض نمایش گذاشته شده است. این حملات به طور عمده به شکل ناخواسته از گوشی کاربرانی صورت می گیرد که فیلترشکن نصب کرده اند. گروهی از کاربران که به آنها زامبی سایبری گفته می شود، از گوشی هایشان برای حملات استفاده می شود بدون این که خودشان آگاه باشند. این اتفاق توان گوشیها را تحلیل می دهد، میزان مصرف حجم بسته های کاربران را بیشتر می کند و مسایل امنیتی بوجود می آورد. ازاین رو هر اقدامی که منجر به کاهش استفاده از فیلترشکن ها شود، قدمی به سوی پیشرفت حکمرانی در فضای مجازی و کاهش صدمه های مذکور خواهد بود.»
وی در ادامه اضافه کرد: «در بخش اجتماعی، کسب وکارها و اشتغال هایی که در این فضا بوجود آمده اند باید مورد توجه قرار بگیرند تا صدمه نبینند. موضوع فیلترینگ باید واکاوی شود و نکات مثبت و منفی آن در آن واحد بررسی گردد. حکمرانی موضوعی تردیدناپذیر است که امروز تقریبا در ابزار فیلترینگ خلاصه شده، در حالیکه ظرفیتهای بیشتری برای آن وجود دارد و با سودجستن از این ظرفیت ها میتوان از بروز صدمه ها جلوگیری کرد.»
گزارش رسمی از تاثیر رفع فیلترینگ واتساپ بر مصرف فیلترشکن ها معاون وزیر ارتباطات در جواب این پرسش که آیا آماری از تغییرات استفاده از فیلترشکن ها بعد از رفع فیلترینگ واتساپ، وجود دارد، گفت: «پس از رفع فیلترینگ واتساپ، گزارش هایی وجود دارد که نشان داده است میزان استفاده کاربران از فیلترشکن ها بشکل قابل ملاحظه ای کم شده است. کاربری که تنها به یک پلت فرم خاص برای ارتباط نیاز دارد، در صورت رفع فیلتر دیگر احتیاجی به فیلترشکن نخواهد داشت و صدمه هایی که قبل تر ذکر شد برای او رخ نمی دهد، کیفیت ارتباطات خویش را حفظ می نماید و هزینه کمتری متحمل می شود.»
حمید فتاحی در ادامه و در جواب این پرسش که کدام منطقه در کشور بیشترین ناترازی اینترنت را تجربه می کند، گفت: «شهر تهران بیشترین سطح ناترازی در عرصه ارتباطات را تجربه می کند. تهران به علت جمعیت بالا و تشدید کمبود انرژی و قطعی برق در این شهر، در اولویت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی قرار دارد.»
حمید فتاحی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی جنگ تعرفه اینترنت میان اپراتورها و رگولاتوری رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جواب این پرسش که بررسی درخواست افزایش تعرفه های بسته های اینترنتی در چه مرحله ای قرار دارد، اظهار داشت: «در دوره قبلی وزارت ارتباطات، تصمیم به افزایش تعرفه بسته های اینترنتی گرفته شد و اپراتورها نیز برمبنای آن تعهداتی عرضه دادند. درخواست افزایش تعرفه دائماً از طرف اپراتورها مطرح می شود و دلیل آن افزایش هزینه هاست. بر اساس گزارش ها، بیشتر از ۶۵ درصد از هزینه ها، در ارتباط با سرمایه گذاری ارزی اپراتورهاست و با افزایش نرخ ارز، این هزینه ها کاملا ملموس هستند. همین طور هزینه های در ارتباط با نیروی انسانی و سایر بخش ها نیز در حال افزایش می باشد. این گزارش ها به صورت مداوم برای ما ارسال می شوند و اپراتورها در کنار آنها درخواست افزایش قیمت اینترنت دارند. اخیراً اپراتورها درخواست افزایش ۷۵ درصدی تعرفه اینترنت را مطرح نمودند، اما این افزایش تعرفه مورد قبول ما واقع نشد و موضع سختی در برابر آنها گرفته شد.»
«معیشت مردم» چه طور اپراتورها را ملزم به عقب نشینی کرد؟ وی در ادامه در مورد دلیلهای عدم پذیرش افزایش تعرفه ها، دو موضوع را مطرح کرد:
۱. عدم رضایت کاربران از کیفیت: زمانی که سرویس مناسبی به کاربر عرضه می دهید، افزایش تعرفه با افزایش کیفیت قابل توجیه است، اما وقتی کیفیت خدمات رضایت بخش نیست و افکار عمومی از سرویس عرضه شده راضی نیستند، افزایش تعرفه دشوار خواهد بود.
۲. توجه به موضوع اقتصادی و معیشت مردم: مردم در سبد خانوار هزینه های مختلفی دارند و درخواست افزایش قیمت مداوم منطقی و معمول نیست.
«اینترنت» باید در سبد معیشت مردم بماند فتاحی در ادامه اضافه کرد: «دو کفه ترازو وجود دارد: یکی نیاز اپراتورها برای سرمایه گذاری و توسعه و دیگری کاربران که از کیفیت خدمات رضایت ندارند و با مشکلات اقتصادی و معیشتی مواجه اند. تنظیم این دو کفه بر عهده سازمان تنظیم مقررات است، به شکلی که سرکوب تعرفه منجر به نابودی بازار ارتباطات و زیان ده شدن آن نشود و سرمایه ها بجای اقتصاد دیجیتال، وارد بخش های پربازده دیگر نشوند. نباید اجازه دهیم مردم احساس کنند اپراتورها هزینه های خویش را از جیب آنها تأمین می کنند و خدمات بی کیفیت با هزینه بالا عرضه می دهند. ما باید به جمع بندی برسیم که فشار اقتصادی به مردم وارد نشود، چونکه دسترسی به شبکه امروز یک کالای لوکس نیست، بلکه از نیازهای اصلی کاربران است و نباید مسیر توسعه اپراتورها متوقف شود.»
بحران کیفیت اینترنت در ایران ریشه ای چندلایه دارد که صرفا فنی نیست. در یک کفه ترازو، سوءمدیریت سالهای قبل (توقف سرمایه گذاری) و بحران های ملی (مانند ناترازی برق) وجود دارد که منجر به ناترازی ۷۰ درصدی به سود شبکه های سیار و افزایش شکایات شده است. در کفه دیگر، سیاستهای حکومتی قرار دارد؛ جایی که «فیلترینگ گسترده» به صدمه های جدی فنی و امنیتی (مانند تبدیل کاربران به زامبی های سایبری و مصرف حجم ناخواسته) منجر گردیده است. سازمان تنظیم مقررات با رد درخواست افزایش تعرفه ۷۵ درصدی اپراتورها، تلاش نموده تا فشار اقتصادی را از دوش مردم بردارد، اما حل بلند مدت مشکل، به توسعه جدی فیبر نوری و ۵G و تغییر رویکرد در حکمرانی اینترنت نیاز دارد تا ضمن کاهش استفاده از فیلترشکن ها، توسعه زیرساخت ها نیز ادامه یابد و بازار ارتباطات از نابودی نجات پیدا کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب